Một trong những thách thức lớn nhất mà ngành xuất khẩu nông sản Việt Nam đang đối diện là sự cạnh tranh về giá cả. Nhiều quốc gia khác cung cấp cùng loại sản phẩm với giá thành thấp hơn, làm cho nông sản Việt Nam gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường và duy trì lợi thế cạnh tranh. Điều này đặc biệt áp đảo trong các ngành nông nghiệp lớn như gạo và cà phê, khi các đối thủ như Thailand, Ấn Độ và Brazil có thể sản xuất với chi phí thấp hơn.
Hiện tại, thị trường quốc tế đòi hỏi chất lượng và an toàn thực phẩm ngày càng cao. Việc tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn này đòi hỏi một quy trình sản xuất nghiêm ngặt và chi phí đầu tư cao. Việc thiếu hệ thống kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm đáng tin cậy cũng khiến cho nông sản Việt Nam gặp khó khăn trong việc thâm nhập các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản và các nước châu Âu.
Việc hạ tầng và logistics yếu kém là một thách thức lớn đối với xuất khẩu nông sản Việt Nam. Việc vận chuyển sản phẩm từ nông trường đến cảng biển và từ cảng biển đến thị trường xuất khẩu đôi khi gặp khó khăn về cơ sở hạ tầng kém phát triển, giao thông ùn tắc và thiếu hụt nguồn lực vận chuyển hiệu quả. Điều này ảnh hưởng đến khả năng cung cấp hàng hóa đúng thời gian, gây mất cơ hội và làm giảm độ tin cậy của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Ngoài ra, Việt Nam là một quốc gia chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ biến đổi khí hậu và thảm họa tự nhiên. Các sự kiện như hạn hán, lũ lụt và cơn bão có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho nông sản và gây gián đoạn trong quá trình xuất khẩu. Điều này đặc biệt đáng lo ngại trong ngành nông nghiệp, khi mà nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu phải đối mặt với rủi ro về sản lượng và chất lượng sản phẩm.
Thị trường quốc tế ngày càng có xu hướng bảo hộ và áp đặt các biện pháp phòng vệ thương mại. Các quốc gia có thể áp đặt các hạn chế nhập khẩu, thuế quan cao hay các quy định kỹ thuật phi cần thiết để bảo vệ sản xuất nội địa. Điều này tạo ra một môi trường cạnh tranh khó khăn cho nông sản Việt Nam khi cố gắng tiếp cận và duy trì thị trường xuất khẩu.
Quy định xuất khẩu nông sản cũng có thể là một thách thức đáng kể. Các quy định xuất khẩu liên quan đến chứng nhận, kiểm dịch, các quy trình hải quan và giấy tờ cần thiết có thể rất phức tạp và đòi hỏi sự tuân thủ chặt chẽ. Việc không tuân thủ đầy đủ có thể dẫn đến việc bị từ chối nhập khẩu hoặc chậm trễ trong quá trình làm thủ tục, gây ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận thị trường.
Theo giới chuyên gia, xuất khẩu nông sản Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức trong việc tiếp cận và duy trì thị trường quốc tế. Từ cạnh tranh giá cả và yêu cầu chất lượng/an toàn thực phẩm cao, đến vấn đề hạ tầng và logistics, biến đổi khí hậu và thảm họa tự nhiên, thị trường bảo hộ và quy định xuất khẩu phức tạp, tất cả đều ảnh hưởng đến khả năng xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự hỗ trợ từ các cơ quan Chính phủ, cải thiện hạ tầng và quy trình sản xuất, đồng thời đẩy mạnh nâng cao chất lượng và an toàn thực phẩm để đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.
Về vấn đề này, theo ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN – PTNT), Việt Nam đã tham gia thị trường xuất khẩu nông sản khoảng 30 năm. Từ năm 1990, Việt Nam chỉ xuất khẩu được 20 triệu USD, thì đến nay xuất khẩu nông sản đã đạt được mức tăng trưởng rất lớn, năm 2023 đạt khoảng 53 tỷ USD và trong 5 tháng đầu năm nay đã đạt được 24 tỷ USD và là một trong những nước xuất khẩu nông nghiệp lớn trên thế giới.
Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng đánh giá, dù còn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng nông nghiệp đã trở thành trụ đỡ của nền kinh tế và tiếp tục khẳng định năng lực sản xuất dồi dào, sản phẩm phong phú đa dạng, có khả năng cung ứng lớn cho thị trường thế giới với lợi thế cạnh tranh từ 16 FTA phủ khắp các thị trường lớn như CPTPP, EU, ASEAN…
“Việt Nam hiện là nhà cung ứng đứng thứ hai thế giới về cà phê, thứ nhất về hạt điều, thứ nhất về hạt tiêu, và lớn thứ ba về gạo”, bà Phan Thị Thắng nhận định.
Những năm gần đây, xuất khẩu nông sản, thực phẩm luôn là điểm sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam với tốc độ phát triển bứt phá ngoạn mục kể cả trong bối cảnh kinh tế khó khăn, thị trường sụt giảm.
5 tháng đầu năm 2024, đà tăng trưởng được duy trì ổn định, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 24,14 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong đó, xuất khẩu sang các thị trường chính đều có kim ngạch tăng trưởng dương như Hoa Kỳ (tăng 23,9%), Trung Quốc (tăng 8,6%), Nhật Bản (tăng 6,6%). Giá trị xuất khẩu các mặt hàng trong ngành nông nghiệp cũng đạt tăng trưởng dương so với cùng kỳ năm ngoái như cà phê đạt 2,9 tỷ USD (tăng 44,1%), gạo 2,65 tỷ USD (tăng 38,2%), rau quả 2,59 tỷ (tăng 28,1%), tôm 1,3 tỷ USD (tăng 7,5%)…
Nguồn: doanhnghiephoinhap.vn
