Tại Hội nghị kết nối, các chuyên gia, các chủ doanh nghiệp, các bạn startup đã trao đổi, tư vấn, nâng cao năng lực xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST của địa phương. Năm 2020 sẽ tập trung vào thúc đẩy lĩnh vực Nông nghiệp Thông minh. Các nhóm vấn đề chính tại hội nghị được thiết kế xoay quanh các chủ đề: Thủy Hải sản, Nông Lâm nghiệp và Nông nghiệp kết hợp với Du lịch, logistic. Hành trình thanh niên khởi nghiệp – Ngày hội khởi nghiệp ĐMST cấp Vùng của Hội LHTN Việt Nam phối hợp với Văn phòng Đề án 844 – Bộ KHCN, Cục Phát triển DN – Bộ KHĐT tổ chức đã được đoàn viên thanh niên và các thành phần của Hệ sinh thái khởi nghiệp địa phương đánh giá rất cao..
Tại hội thảo, các chuyên gia đã nêu lên những ưu điểm và những hạn chế còn tồn tại của kinh tế xã hội tỉnh Nghệ An, cụ thể là:
Những thành tựu đạt được
Với sự nỗ lực vượt bậc, trong giai đoạn 2016 – 2020, kinh tế Nghệ An phát triển khá nhanh, toàn diện, theo hướng bền vững, tạo nền tảng thuận lợi cho giai đoạn tới. Thu hút đầu tư của tỉnh giai đoạn 2016 – 2020 qua đạt được kết quả khá tích cực. Thu ngân sách hàng năm tỉnh Nghệ An đều đạt và vượt dự toán được giao. Tỉnh đã triển khai đồng bộ các giải pháp, chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững; ưu tiên nguồn lực cho huyện nghèo, xã nghèo đặc biệt khó khăn, vùng đông đồng bào dân tộc thiểu số. Cơ cấu lại ngành nông nghiệp đạt kết quả bước đầu, xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả quan trọng.
Phát triển nông, lâm, ngư nghiệp ứng dụng công nghệ sinh học, công nghệ mới, gắn với công nghiệp chế biến có nhiều chuyển biến tích cực. Công nghiệp công nghệ cao và công nghiệp chế biến gắn với khai thác tiềm năng, lợi thế của tỉnh tiếp tục được đẩy mạnh. Tập trung phát triển du lịch, dịch vụ trên cơ sở khai thác có hiệu quả các loại hình du lịch có thế mạnh. Hệ thống kết cấu hạ tầng và mạng lưới đô thị được tập trung đầu tư. Cải cách thể chế kinh tế, trọng tâm là cải cách hành chính, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng tiếp tục được quan tâm, đẩy mạnh. Chương trình phát triển nguồn nhân lực đạt nhiều kết quả quan trọng.
Kinh tế – xã hội của thành phố Vinh, thị xã Cửa Lò, các huyện Đông Nam của tỉnh gắn với vùng Nam Nghệ An – Bắc Hà Tĩnh có bước phát triển khá tích cực. Kinh tế xã hội vùng Hoàng Mai – Quỳnh Lưu gắn với vùng Nam Thanh Hóa – Bắc Nghệ An phát triển khá nhanh. Kinh tế xã hội vùng miền Tây Nghệ An, trọng điểm vùng là Tân Kỳ – Con Cuông – Nghĩa Đàn – TX. Thái Hòa – Quỳ Hợp có bước phát triển khá.
Công tác cải cách hành chính được quan tâm chỉ đạo khá toàn diện trên các nội dung, lĩnh vực. Thủ tục hành chính được cắt giảm và đơn giản hóa; các cơ quan Nhà nước đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý, điều hành. Kỷ luật, kỷ cương hành chính tiếp tục được tăng cường. Cơ chế một cửa, một cửa liên thông được chấn chỉnh và nâng cao chất lượng hoạt động; đã thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công tỉnh. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh được cải thiện rõ qua từng năm, hiện đứng thứ 18 cả nước, đứng đầu 6 tỉnh Bắc Trung Bộ, cao nhất từ trước đến nay.
Những mặt còn hạn chế
– Hơn 98% doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh là doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa, trong đó số lượng doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ chiếm trên 90%, công nghệ lạc hậu, am hiểu thị trường ít, sức cạnh tranh thấp, thiếu lao động kỹ thuật, trình độ quản lý doanh nghiệp còn hạn chế, hiệu quả thấp và chưa có các thương hiệu mạnh đủ khả năng cạnh tranh trên thị trường khu vực
– Sự liên kết giữa các doanh nghiệp còn yếu, nhất là liên kết giữa doanh nghiệp quy mô nhỏ và doanh nghiệp quy mô lớn hơn. Số lượng doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị trong nước, khu vực ít. Hiệu quả sản xuất kinh doanh còn thấp.
– Số lượng doanh nghiệp thành lập mới nhiều nhưng cũng có một bộ phận không nhỏ doanh nghiệp không có khả năng tồn tại, đứng vững cạnh tranh hoặc hoạt động kém hiệu quả, thậm chí có chiều hướng tăng lên. Giai đoạn 2016-2019, có 1.844 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động. Theo số liệu Sách trắng Doanh nghiệp Việt Nam 2019, trong số 10.883 doanh nghiệp hoạt động năm 2017 trên địa bàn, chỉ có 8.935 doanh nghiệp hoạt động có kết quả sản xuất kinh doanh, chiếm 82,1%. Riêng khu vực ngoài nhà nước, số lượng doanh nghiệp là 8.811 (chiếm 98,6%) nhưng lợi nhuận trước thuế tương ứng chỉ đạt 452 tỷ đồng, chỉ chiếm 43,12%.
– Số doanh nghiệp đóng góp thu ngân sách hạn chế, chưa tương xứng với số lượng doanh nghiệp. Trên địa bàn tỉnh có 5.293 doanh nghiệp (khoảng 43% tổng số doanh nghiệp) nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và chỉ có 377 doanh nghiệp (khoảng 3,1% tổng số doanh nghiệp) nộp thuế trên 1 tỷ đồng.
– Môi trường kinh doanh của Nghệ An chưa thực sự thuận lợi, chưa được cải thiện vững chắc; Hiệu quả triển khai các chính sách, biện pháp cải thiện môi trường kinh doanh trên thực tế còn hạn chế.
Trước thực trạng đó, vai trò của chính quyền cũng như lãnh đạo các bộ, ban ngành địa phương là vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp của tỉnh Nghệ An. Ngoài việc liên tiếp tổ chức các cuộc thi về Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đanh cho các bạn trẻ và các doanh nghiệp khởi nghiệp, Sở Khoa học công nghệ tỉnh Nghệ An cũng đưa ra những chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, tạo lập các trung tâm thông tin khoa học và công nghệ cùng với Co-working Space để các bạn trẻ khởi nghiệp có thể đến đó để làm việc, học hỏi kiến thức từ các mentor tại các khóa tập huấn, hướng dẫn. Thành tựu nổi bật của tỉnh chính là đã tổ chức thành công 04 cuộc thi sáng tạo khoa học công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cấp tỉnh và là đơn vị chủ trì tổ chức Techfest 2018 khu vực Bắc Trung Bộ thu hút được gần 400 ý tưởng và dự án khởi nghiệp tham gia, kết quả là có trên 30 Startup đang hoạt động tại Nghệ An.
Cùng với triển vọng của cuộc cách mạng công nghệ 4.0, một nền kinh tế số mở rộng đã bùng nổ và tăng cường sức mạnh cho nền kinh tế toàn cầu. Nền kinh tế số là cơ hội lớn đối cho các nước đang phát triển như Việt Nam thu hẹp khoảng cách với các nước giàu. Mặc dù vẫn còn gặp nhiều thách thức nhưng Việt Nam cũng có nhiều lợi thế trong việc thúc đẩy nền kinh tế số. Đứng trước những thuận lợi về nền kinh tế số của Việt Nam, tỉnh hoàn toàn có đủ cơ sở cũng như cần hành động ngay để tiến hành chuyển đổi số đối với lĩnh vực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo địa phương.
Để phát huy được tiềm năng thế mạnh của tỉnh Nghệ An trong việc phát triển và đẩy mạnh hoạt động hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các chuyên gia và các ý kiến đóng góp tại Hội thảo đề xuất tỉnh Nghệ An nên tập trung thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp sau:
Thứ nhất, Vườn ươm khởi nghiệp tại tỉnh Nghệ An cần tiếp tục đẩy mạnh hoạt động cung cấp các dịch vụ tư vấn, làm đầu mối kết nối các tổ chức, cá nhân hỗ trợ cho các hoạt động khởi nghiệp, giúp các doanh nghiệp hoàn thiện ý tưởng, nâng cao năng lực, tìm kiếm nhà đầu tư, đóng góp vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Các doanh nghiệp khởi nghiệp cũng cần theo sát những chủ trương, chính sách và cập nhật các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp từ các đơn vị vườn ươm các tổ chức ươm tạo trung gian để có môi trường hoạt động tốt hơn cho doanh nghiệp của mình.
Thứ hai, tỉnh Nghệ An cần khuyến khích các nhà đầu tư thiên thần, thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm, kêu gọi khu vực tư nhân tham gia vào hoạt động đầu tư mạo hiểm cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Xây dựng Quỹ đầu tư cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo theo mô hình hợp tác công tư thuộc chình quyền địa phương, nhằm mục đích kêu gọi vốn đầu tư, tài trợ từ các thành phần xã hội cho các dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiềm năng. Quỹ đầu tư này sẽ được đăng ký hoạt động theo mô hình Công ty đầu tư tài chính và ủy thác đầu tư. Phần lợi nhuận tạo ra từ nguồn đầu tư của Nhà nước và các nhà tài trợ sẽ được sử dụng để tái đầu tư cho hoạt động ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cũng như đầu tư trực tiếp cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiềm năng.
Thứ ba, tỉnh Nghệ An cần đẩy mạnh hoạt động tư vấn, hỗ trợ kinh doanh giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vượt qua được các khó khăn về kinh doanh do thiếu các kiến thức cần thiết về kinh tế, quảng bá và kết nối mạng lưới. Hỗ trợ đào tạo, huấn luyện chuyên sâu về xây dựng, phát triển sản phẩm; thu hút đầu tư; tư vấn về sở hữu trí tuệ; thực hiện các thủ tục về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng. Hỗ trợ kết nối để các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể tiếp cận được mạng lưới các nhà đầu tư, các đơn vị, chương trình, dự án hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo. Hỗ trợ trong thực hiện các thủ tục hành chính liên quan tới gia nhập thị trường, bảo hộ sở hữu trí tuệ, thương mại hóa sản phẩm.
Thứ tư, tỉnh Nghệ An cần có chính sách tạo điều kiện cho doanh nghiệp trao đổi và đổi mới công nghệ. Để có một hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao, chính quyền tỉnh cần nâng cao cơ sở hạ tầng trực tuyến và trực tiếp như tạo ra các cơ chế để tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp, xây dựng nền tảng cho việc tìm kiếm đối tác, nền tảng giao kết và các sự kiện, cổng thông tin ảo. Bên cạnh đó, cũng cần xây dựng cơ sở dữ liệu của bên yêu cầu, tạo lập các vườn ươm doanh nghiệp có chất lượng, đầu tư các khu côngnghệ cao, không gian công cộng cho mạng lưới liên kết và làm việc nhóm; cần tăng cường trao đổi kiến thức và chia sẻ bằng cách tăng cường hợp tác giữa các tổ chức giáo dục và khởi nghiệp, viện nghiên cứu và khu công nghiệp, chuyển giao và đổi mới công nghệ trong môi trường kinh doanh, chia sẻ và hợp tác với các doanh nghiệp khởi nghiệp nước ngoài. Tại hội thảo, các chuyên gia đã nêu ra giải pháp cụ thể như sau:
+ Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính: Rà soát, đơn giản hoá các thủ tục hành chính theo hướng rút ngắn quy trình xử lý, giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính, giảm chi phí hành chính. Công khai, minh bạch 100% thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan, đơn vị; cung cấp thông tin để duy trì và cập nhật cơ sở dữ liệu quốc gia về thủ tục hành chính.
+ Nâng cao chất lượng phục vụ của các cơ quan hành chính nhà nước, nâng cao chất lượng công tác phối hợp giữa các Sở ngành, địa phương. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính gắn với trách nhiệm và trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức liêm chính phục vụ nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.
+ Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin – truyền thông trong hoạt động của cơ quan nhà nước, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp. Xây dựng chính quyền điện tử. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Cổng thông tin điện tử Dịch vụ Hỗ trợ doanh nghiệp.
+ Tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ doanh nhân gắn với nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 – 2020, có tính đến năm 2025.
+ Hỗ trợ và tạo điề̀u kiệ̣n thuận lợi cho các doanh nghiệ̣p được tiế́p cận các nguồn lực (như đất đai, tài chính, lao độ̣ng, khoa học công nghệ̣,…). Có cơ chế́, chính sách để xây dựng và phát triển hạ tầng thông tin dữ liệ̣u về̀ doanh nghiệ̣p hoạt độ̣ng cùng ngành hàng, về̀ thị trường vốn, về̀ thị trường lao độ̣ng, thị trường khoa học công nghệ,…
+ Triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 và các nghị định hướng dẫn số 38/2018/NĐ-CP, 39/2018/NĐ-CP nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển; Tập trung vào các giải pháp khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp; Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ, phát triển mở rộng thị trường thông qua tham gia chuỗi giá trị.
Quang Huy
