Hiện nay, nước ta đã có những bước tiến quan trọng trong việc xây dựng chiến lược phát triển xanh, từ Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2011-2020 cho đến Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 với tầm nhìn đến năm 2050. Tuy nhiên, thị trường tài chính xanh vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng và nhu cầu.
Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (2022), Việt Nam cần khoản đầu tư lên tới 368 tỷ USD cho đến năm 2040, tương đương với 6,8% GDP mỗi năm. Điều này đòi hỏi sự huy động vốn từ cả khu vực công và tư, tuy nhiên, hiện nay các cơ chế tài chính vẫn còn thiếu đồng bộ và chưa thu hút được đủ nguồn lực.
Một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển của thị trường tài chính xanh tại Việt Nam là khung pháp lý còn thiếu rõ ràng và cụ thể. Các quy định hiện hành về tín dụng xanh và trái phiếu xanh chưa đủ mạnh để khuyến khích các nhà đầu tư tham gia vào các dự án xanh. Điều này dẫn đến sự không chắc chắn trong việc triển khai các sản phẩm tài chính xanh, khiến nhiều nhà đầu tư e ngại khi quyết định đầu tư.
 |
| Phát triển thị trường tài chính xanh: Những thách thức và giải pháp đột phá (Ảnh: Minh họa). |
Sự thiếu minh bạch trong các tiêu chí phân loại dự án xanh cũng là một rào cản lớn. Các tiêu chí chưa được định nghĩa rõ ràng, gây khó khăn cho việc xác định các dự án đủ điều kiện nhận tài trợ. Hệ quả là nhiều nhà đầu tư không tin tưởng vào thị trường, dẫn đến tình trạng chậm trễ trong việc triển khai các dự án xanh tiềm năng.
Nhiều ngân hàng và tổ chức tín dụng hiện nay chưa có đủ năng lực và hiểu biết về các sản phẩm tài chính xanh. Điều này khiến họ e ngại trong việc cấp vốn cho các dự án xanh, nhất là khi những rủi ro liên quan đến các dự án này còn chưa được đánh giá một cách đầy đủ. Việc thiếu kỹ năng và kiến thức trong lĩnh vực tài chính xanh sẽ cản trở sự phát triển của thị trường.
Mặc dù Chính phủ đã đưa ra nhiều chiến lược và cam kết hỗ trợ cho phát triển bền vững, nhưng việc thực thi các chính sách ưu đãi cho các dự án xanh vẫn còn hạn chế. Các chính sách hỗ trợ hiện tại chưa đủ mạnh để thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính xanh, điều này khiến nhiều nhà đầu tư và doanh nghiệp cảm thấy thiếu động lực để tham gia vào các sáng kiến phát triển bền vững.
TS. Nguyễn Đình Đáp – Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, ngân hàng đóng vai trò thiết yếu trong việc cung cấp vốn đầu tư thông qua hoạt động tín dụng, từ đó quyết định sự thành công của các dự án phát triển. Các tổ chức tín dụng không chỉ là nguồn tài chính quan trọng mà còn là động lực hướng dòng đầu tư vào những lĩnh vực sản xuất thân thiện với môi trường, góp phần giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững.
Theo ông Đáp, việc thực hiện chính sách môi trường không chỉ thể hiện trách nhiệm của ngành Ngân hàng trong công tác bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích cho chính các ngân hàng. Thông qua việc này, các ngân hàng có thể nâng cao chất lượng tín dụng của mình, đồng thời cải thiện khả năng chống chịu rủi ro trong các hoạt động cấp tín dụng, từ đó xây dựng một nền tảng tài chính vững chắc hơn cho tương lai.
Giải pháp để thúc đẩy thị trường tài chính xanh
Để phát triển thị trường tài chính xanh, việc xây dựng một khung pháp lý chặt chẽ và minh bạch là điều cấp thiết. Chính phủ cần sớm ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về tiêu chí, quy trình và ưu đãi cho tín dụng xanh cũng như trái phiếu xanh. Việc này sẽ tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi, giúp các nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận và tham gia vào các dự án xanh, từ đó thúc đẩy sự phát triển của thị trường.
Để nâng cao năng lực cho các ngân hàng và tổ chức tín dụng, cần thiết phải triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về sản phẩm tài chính xanh và phương pháp đánh giá rủi ro liên quan. Tổ chức các hội thảo và khóa học sẽ không chỉ giúp nâng cao hiểu biết mà còn trang bị cho các tổ chức tài chính kỹ năng cần thiết để triển khai các sản phẩm xanh hiệu quả. Điều này sẽ góp phần tăng cường sự tự tin của họ trong việc cấp vốn cho các dự án bền vững.
Chính phủ cần xem xét việc thiết lập các chính sách ưu đãi về thuế và lãi suất cho các dự án xanh, đặc biệt là những dự án do khu vực tư nhân thực hiện. Những khuyến khích này sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho các nhà đầu tư tư nhân tham gia vào lĩnh vực tài chính xanh, từ đó thu hút thêm nguồn lực cho các dự án phát triển bền vững.
 |
| TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam. |
Liên quan đến vấn đề này, TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam, nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, tăng trưởng xanh đã trở thành lựa chọn không thể thiếu để Việt Nam hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hiệp quốc (COP26) vào tháng 11 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã khẳng định rằng, việc ứng phó với biến đổi khí hậu và phục hồi hệ sinh thái cần phải là ưu tiên hàng đầu trong mọi quyết định phát triển, trở thành tiêu chuẩn đạo đức cho tất cả các cấp, ngành, doanh nghiệp và công dân.
Ông cũng chỉ ra rằng, Việt Nam đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ, như mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, chấm dứt nạn chặt phá rừng và giảm 30% phát thải khí mêtan so với năm 2020 vào năm 2030, cùng với việc ngừng đầu tư vào sản xuất nhiệt điện than mới và mở rộng quy mô năng lượng tái tạo. Tại COP 27, Việt Nam tiếp tục khẳng định “cam kết phải đi đôi với hành động” trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
“Những cam kết này đang được triển khai một cách mạnh mẽ thông qua nhiều giải pháp đồng bộ trên nhiều lĩnh vực, với sự tham gia tích cực của nhiều bộ, ban, ngành cũng như các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức và doanh nghiệp trong cả nước. Mặc dù đã đạt được những thành tích tích cực, vẫn còn những hạn chế, đặc biệt là vai trò của khu vực cá nhân và hộ gia đình trong tài chính cá nhân chưa được phát huy đúng mức. Dưới đây là những phân tích nhằm làm rõ vấn đề này, cũng như đưa ra một số khuyến nghị để nâng cao vai trò của khu vực cá nhân trong việc thúc đẩy tăng trưởng xanh của đất nước”, TS. Lê Minh Nghĩa chia sẻ.
Theo Doanh nghiệp Hội nhập
